nepal earthquakes In the story of becoming a mother
सन्तोस रिमाल
काठमाडौ, २०७२ बैशाख २३ बुधबार । सिन्धुपाल्चोक भोटेचौरकी अस्मिता तामाङ भूकम्प जादा ६ दिनकी सुत्केरी थिइन् । जब भूकम्पले घर हल्लायो, काखको छोरा लिएर उनी निस्कन सकिनन् । एक्लै भाग्न मन मानेन । छोरालाई काखमै चेपेर घोप्टो परिन्। घर भत्किादा दुवै पुरिए। पााच घन्टापछि उनको उद्धार त भयो, नवजात छोरो बचेन।
काठमाडौं, नाङ्लेभारेकी अप्सरा ढकाललाई वैशाख १२ गते बिहानै सुत्केरी व्यथाले च्याप्यो। परिवारले हतारहतार जोरपाटीको नेपाल मेडिकल कलेज पुर्यायो । उनी अस्पताल भर्ना भएकी मात्र के थिइन्, भूकम्पको उत्पात मच्चिइहाल्यो । अस्पताल पुगे पनि सेवाबाट विमुख उनले चौरमै छोरो जन्माइन् ।
भूकम्पको पहिलो झट्का जाादा सुभद्रा दंगाल घाास काट्दै थिइन्। त्यतिबेला उनलाई एउटै चिन्ता थियो, नौ महिनाको गर्भलाई कसरी जोगाउने ६ दिन उनी यही चिन्तामा बाचिन्, सातौं दिन स्कुलको चौरमा छोरी जन्माइन्।
अस्मिता, अप्सरा र सुभद्रा यस्ता आमा हुन् जसमाथि प्रसूतिको पीडा त छादै थियो, भूकम्पले थप प्रताडित बनायो। अस्मिताको मातृवात्सल्यले मृत्युको त्रास जित्यो। भूकम्पले सारालाई कापाइरहेका बेला अप्सराले खुट्टो छाडिनन्। पीडा र त्रासलाई दाह्रा किटेर उनले चौरमा बच्चा जन्माइन्। र, सुभद्राले भूकम्पपछिका सात दिन हतास होइन, स्वस्थ सन्तान जन्माउन सन्तुलित हुने प्रयत्न गरिरहिन्।
विनाशकारी भूकम्पले सिन्धुपाल्चोक, भोटेचौरका सञ्जय तामाङको सुखी परिवारको खुसी खोस्यो। ६ दिनकी सुत्केरी श्रीमती र नवजात छोरासाग उनले पनि सुनौलो सपना बुनेका थिए, सानो संसार सुखी संसारको। तर, भूकम्पले उनको सपना क्षणभरमै पुर्योस। पााच घन्टा लगाएर पुरिएको घर खोतलेपछि उनले श्रीमती जीवित भेटे र अस्पताल पुर्यानए।
‘छोरा बचाउन सकिएन, श्रीमतीको यो हालत छ,’ जोरपाटीको नेपाल अर्थोपेडिक अस्पतालमा श्रीमतीको उपचार गराइरहेका सञ्जयसाग घाइते श्रीमती र पुत्रशोक मात्र होइन, बेघर हुनुको अर्को पीडा पनि छ।
अस्पताल प्रांगणमा अंगभंग भएका बिरामीको लस्कर छ। सबैको मुखबाट पीडाको आर्तनाद निस्किरहेको छ। यो भीडमा आफ्नी श्रीमतीलाई के के भएको हो भन्ने जानकारीसम्म पाएका छैनन्। हाडजोर्नी भााचिएका बिरामीलाई मलमपट्टी गर्न व्यस्त चिकित्सकहरूसाग एउटै मात्र बिरामीको उपचारमा खटिने समय छैन।
‘अहिले त अस्पतालको बास छ, श्रीमतीलाई सन्चो भए त छाप्रो हालेर पनि बसिन्थ्यो, ठूलै चोट लागेको रहेछ भने त मेरो बिचल्ली हुन्छ, कहाा गएर बस्ने, के खाने कुनै टुंगो छैन,’ धेरै भूकम्पपीडितजस्तै उनको जीवन पनि अन्योलको भूमरीमा छ।
सञ्जय र अस्मिताले ६ दिनको छोरो गुमाए, भूकम्प गएकै दिन नाङ्लेभारे पांग्रेबासकी अप्सरा ढकालले छोरा जन्माइन्। बिहानै सुत्केरी व्यथाले च्यापेपछि परिवारले उनलाई १० बजे जोरपाटीको नेपाल मेडिकल कलेज पुर्यााए। एकातिर सहनै मुश्किल प्रसूती बेथा अर्का्तिर पहिलो सन्तान प्राप्त हुने अन्तिम क्षणको खुसी आधा–आधा थियो उनीसाग। अस्पताल टेक्नेबित्तिकै उनी ढुक्क थिइन्, अब त जति पीडा भए पनि डाक्टरले सकुशल बच्चा निकाल्छन् भन्नेमा। उनी पीडा र आशाको द्वन्द्वमा थिइन्, भुइाचालो गयो। सबै ज्यान जोगाउन दौडिए। अप्सरासाग दुई ज्यान जोगाउने चुनौती थियो, उनी पनि भागेर चौरमा गइन्।
अघिसम्मको शान्त अस्पतालमा एकाएक क्रन्दनका आवाज रुमल्लिन थाल्यो। एम्बुलेन्सको साइरन, मान्छेको भागदौड, बिरामीको बिचल्ली र मृतकको शवले उनलाई त्राही त्राही गरायो। राहतको स्वास फेर्न अस्पताल पुगेकी अप्सरा झन् आहत भइन्। उनको सुत्केरी बेथा कता हरायो कता। त्यो बिपत्तिमा उनलाई सुत्केरी गराउन कोही आएन। राति १० बजे उनले चौरमै छोरा जन्माइन्।
‘धन्य, नर्मल डेलिभरी भयो। जटिल अवस्था आएको भए आमाछोराकै हालत के पो हुन्थ्यो,’ नाङ्लेभारेमा आफन्तको घरमा आश्रय लिएर बसेकी उनी भन्छिन्। त्यो आपतमा न उनले वच्चाको तौल जान्न पाइन् न स्वास्थ्य स्थिति। बल्लतल्ल ट्याक्सीमा गाउा फर्किएपछि उनलाई ठूलो राहतको अनुभूति भएको छ।
आफ्नो घर बस्ने अवस्थामा छैन भन्ने उनले सुनेकी छन्। अरूकै भए पनि पक्की घरमा बस्न त पाएकी छन् तर छिनछिनमै गइरहने भूकम्पको धक्काले उनको मन काापिरहन्छ। अरुहरू घर हल्लिन थालेपछि बाहिर दौडिन्छन्, अप्सरासाग त्यो ताकत छैन। ‘आफ्नो भन्दा बढी माया बच्चाको लाग्छ। यसलाई बोकेर भाग्न सक्दिना, जति घर हल्लिन्छ, उति बलियोसाग बच्चालाई च्यापेर सुत्छु। त्यत्रो विपत्ति त टर्यो्, अब त के होला र’ उनी यसरी मातृत्व बिसाउाछिन् ।
नाङ्लेभारे चाापाबोटकी सुभऽा दंगालले शुक्रबार छोरी जन्माइन्। बच्चा जन्माउनुअघिको सात दिन निकै त्रासमा बित्यो। उनी घरनजिकै खेतमा घाास काट्दै थिइन्। भूकम्पको पहिलो झट्काले भरेभोलिकी गर्भवती सुभऽालाई साह्रै अत्यायो। त्यतिबेला उनलाई आफ्नो भन्दा बढी चिन्ता गर्भको बच्चाको थियो। उनले गाउाघरमा सुनेकी थिइन्, यस्तो बेला गर्भको बच्चालाई जोखिम हुन्छ।
शुक्रबार बिहानै व्यथाले च्यापेपछि सुभद्रामा अर्को चिन्ता थपियो । काठमाडौं जाउक, गाडी चलेको छैन । स्वास्थ्य चौकी जाउा्क, भूकम्पले भत्काएको छ। चाापाबोटनजिकै स्वास्थ्यकर्मी छन् भन्ने थाहा पाएपछि उनी दुई घन्टा हिाडेर आइन् र स्वास्थ्यकर्मीको सहयोगमा स्कुलको कोठामा छोरी जन्माइन्।
घर लडेपछि छाप्रोमा बस्दै आएका सुभऽाको परिवारलाई नवजात शिशु र सुत्केरीको स्याहार कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता छ। ‘अलिकति पेट दुख्यो भन्दा पनि के हुने हो, कसो हुने हो भन्ने चिन्ताले सताउाथ्यो। अब बल्ल ढुक्क भएकी छु,’ सुभऽाकी सासू भगवतीले भनिन् । गाउाका सबैलाई बुहारी गर्भवती रहेको थाहा भए पनि सहयोगका लागि कसैले पहल नगरेको उनको गुनासो छ ।
अञ्जला तिवारी, अनमी, नाङ्लेभारे उपस्वास्थ्यचौकी
सुत्केरी गराउन आवश्यक सामग्री केही थिएन। म्याट्रिस, बेड पाइएन। उपस्वास्थ्य चौकी सुत्केरी गराउन लायक छैन।
दुईतीन जना मिलेर सामान जुटायौं, उपकरण नहुादा आत्तिएका थियौं। तर, उहााको स्वास्थ्य र हाम्रो सीपले काम दिादा राम्रोसाग काम सम्पन्न भयो।
भूकम्पमा गर्भवती र बच्चाको स्वास्थ्य बिग्रिन्छ भन्ने सुनेकाहरु आफ्नो र वच्चाको अवस्था बुझ्न आइरहेका छन्।
सीमित सामान पनि थिचिएका छन् । प्रयोग गर्न लायक छैनन् । यो त सफल भयो, अब के गर्ने हो, अन्योलमा छौं । साभार : नागरिक दैनिक
प्रतिक्रिया